Ησίοδος, Πίνδαρος και Μούσες

Ο Ησίοδος, αρχαίος Έλληνας ποιητής του διδακτικού έπους, (750-700 π.Χ.) ο οποίος γεννήθηκε και πέθανε στην Άσκρα  της Βοιωτίας, στο έργο του Θεογονία μας δίνει πληροφορίες για τις Μούσες και πως αυτές του χάρισαν το δώρο της ποίησης. Το πιο κάτω απόσπασμα της Θεογονίας αναφέρεται στις Μούσες αλλά και στην συνάντησή τους:

  " ......Δώστε ν’ αρχίσουμε απ’ τις Ελικώνιες τις Μούσες το τραγούδι, που βασιλεύουνε στο μέγα κι άγιο βουνό, τον Ελικώνα, κι ολόγυρα απ’ την κρήνη τη μελάνυδρη*  στήνουν χορό με τα’ απαλά τους πόδια κι’ απ’ το βωμόν ολόγυρα του τρανοδύναμου του Γιου του Κρόνου. Συχνά, σα λούσανε το ατάλικο κορμί με νάμα από τον Περμησό, ή απ’ την Ιπποκρήνη ή απ’ τον άγιο Ολμειό, στήσαν χορούς ωραίους, λαχταριστούς, πάνω στην άκρη του Ελικώνα κορυφή….......

.........Αυτές λοιπόν διδάξαν στον Ησίοδο κάποτε τ' ωραίο τραγούδι, σαν έβοσκε τα πρόβατα κάτου απ' τον άγιο Ελικώνα, και τούτα πρώτα - πρώτα οι θέαινες μου παν τα λόγια οι Μούσες, του Δία που κρατάει την καταιγίδα οι Ολύμπιες κόρες: "Χοντράνθρωποι τσοπάνηδες, κακές ντροπές ολόκορμοι, κοιλιές μανάχα! Ξέρουμε ψέμματα να λέμε όμοια μ' αλήθειες, μα ξέρουμε μαθές αν θέλουμε κι αλήθειες να ιστορούμε". Έτσι του Δία του μεγάλου οι κόρες είπαν με τ΄αλάθευτό τους στόμα και μου δώσανε τη χάρη σκήπτρο εξαίσιο, δάφνης μεγαλόβλαστης κλαρί να δρέψω και το θεσπέσιο μου ενέπνευσαν τραγούδι, να μπορώ να ψάλλω κι όσα στο μέλλον θα γεννούν κι όσα περάσαν. Και με πρόσταξαν να ανυμνώ και τη γενιά των μακαρίων που αιώνια ζούνε κι αυτές τις ίδιες πρώτα - πρώτα και στερνά πάντα να ψάλλω.........."

Ο Πίνδαρος (522 – 443 π.Χ.) ο μεγάλος Θηβαίος λυρικός ποιητής, όταν ήταν παιδί επισκέφτηκε τον Ελικώνα, Κουρασμένος από το περπάτημα, ξάπλωσε κάτω από ένα δέντρο και εκεί τον πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε διαπίστωσε ότι στα χείλη του είχαν κάνει οι μέλισσες μια κερήθρα. Σύμφωνα πάντα με τον Πίνδαρο, η κερήθρα στα χείλη του ήταν έργο των εννέα Ελικωνιάδων Μουσών, μ’ αυτό τον τρόπο του έδωσαν το χάρισμα του δημιουργού ποιημάτων.
* η  μελάνυδρη κρήνη είναι η πηγή Αγαννίπη. Αναφέρεται έτσι επειδή ο πυθμένας της ήταν σκούρος από τις σκουρόχρωμες πέτρες που είχε. 

Οι εννέα Ελικωνιάδες Μούσες

Όταν ο  Δίας,  γιόρταζε το γάμο του με τη Ρέα, ρώτησε τους καλεσμένους του, τους άλλους θεούς, αν τους έλειπε τίποτα. Εκείνοι τότε του απάντησαν πως θα έπρεπε να φτιάξει κάποιες θεότητες που θα υμνούσαν τον Δία με στίχους και μουσική αντάξια των κατορθωμάτων και του μεγαλείου του.

Ο  Δίας, ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων, κάποτε είδε την  πανέξυπνη Τιτανίδα Μνημοσύνη, κόρη του Ουρανού και της Γης,  και θαμπώθηκε από την αξεπέραστη ομορφιά της, την ξεγέλασε  και κοιμήθηκε μαζί της για εννιά διαδοχικές νύχτες. Ένα χρόνο μετά η Μνημοσύνη γέννησε εννιάδυμα, στην Πιερία, κοντά στον  κορυφή του Ολύμπου: εννιά κόρες, τις Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Ερατώ, Τερψιχόρη, Πολύμνια, Ουρανία, Καλλιόπη, που τις μάγευε όλες η μουσική, η ποίηση και που από τότε αποτέλεσαν μια λαμπρή χορωδία. 

Η Μνημοσύνη τις έδωσε στη Νύμφη Εύφημη να τις μεγαλώσει και όρισε δάσκαλό τους τον Απόλλωνα. Μεγάλωσαν έγιναν πολύ έξυπνες και και ωραιότατες, δεν τις ενδιέφεραν οι ανθρώπινες ασχολίες, γι’ αυτό   αναζητούσαν έναν ήσυχο τόπο για να αφιερωθούν στις πνευματικές τους αναζητήσεις.

Ο Απόλλωνας τις έφερε στο μεγάλο και όμορφο βουνό, τον Ελικώνα, στην τοποθεσία που ήταν και ο παλαιότερος βωμός του Δία, δίπλα στην πηγή την Ιπποκρήνη, γι’ αυτό και ονομάστηκαν Ελικωνιάδες Μούσες αλλά  και Πιερίδες Μούσες επειδή γεννήθηκαν στην Πιερία.

Περνούσαν τον περισσότερο καιρό τους με τον Απόλλωνα. Αυτός έπαιζε τη λύρα του και ολόγυρά του κάθονταν οι Μούσες τραγουδώντας και παίζοντας και αυτές μουσικά όργανα. Ο Απόλλωνας επειδή διηύθυνε τη χορωδία τους ονομαζόταν και Μουσαγέτης- «ηγέτης» -διευθυντής των Μουσών.

Ό,τι έψαλλαν ήσαν ύμνοι στο θεό και πατέρα τους Δία. Πολλές μέρες περνούσαν και στον Παρνασσό, επειδή και αυτό το βουνό ήταν θεϊκό και βρισκόταν εκεί το μεγάλο μαντείο του Απόλλωνα. 

Έκαναν περιπάτους και λούζονταν στις πηγές Ιπποκρήνη και  Αγανίππη και στους ποταμούς Ολμειό και Περμησό.

Η πηγή Αγανίππη πήρε το όνομά της από τη νύμφη Αγανίππη, που  ήταν κόρη του ποταμού Περμησσού που έχει τις πηγές του στον Ελικώνα.  

Οι Μούσες τραγούδησαν για να γιορταστούν οι γάμοι της Θέτιδας με τον Πηλέα και της Αρμονίας με τον Κάδμο. Τραγούδησαν ακόμη θρηνητικά στην ταφή του Αχιλλέα.

 Ο Πλάτωνας αναφέρει τον εξής μύθο: όταν γεννήθηκαν οι Μούσες και μαζί τους η ποίηση και η μουσική, κάποιοι θνητοί γοητεύθηκαν τόσο πολύ, που συνεχώς τραγουδούσαν, ξεχνούσαν να φάνε και να πιούνε κι έτσι πέθαιναν σιγά σιγά, χωρίς να υποφέρουν. Απ' αυτούς κατάγονται τα τζιτζίκια, που είναι προστατευόμενα των Μουσών και που συνεχώς τραγουδούν ξεχνώντας πείνα, δίψα και κούραση, μέχρι να πεθάνουν.

1ο Φύλλο Εργασίας

1o ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

 του 1ου τμήματος  8-11-2014

&

του 2ου τμήματος 15-11-2014

       1. Συμπληρώνω τις προτάσεις:

Ο αδελφός του Ελικώνα ήταν ο    - - - - - - - - - -

Οι Μούσες λούζονταν στην πηγή   - - - - - - - - -

Ο υφαντής του πέπλου της Αθηνάς λεγόταν - - - - - - - -

Ο Περμησσός ήταν - - - - - - - Ελικώνα

Στον Κιθαιρώνα κατοικούσαν οι   - - - - - - -

Οι Μούσες και οι - - - - - - κατοικούσαν στον Ελικώνα.

Ο Πολυβώτης ήταν ένας - - - - - - - - που τον κυνήγησε ο  θεός  - - - - - - - - - - και τον έθαψε και έγινε το νησί - - - - - - -

     2.  Βρίσκω την ακροστιχίδα με τα αρχικά γράμματα

      να σχηματίζουν το όνομα βουνού της Βοιωτίας.

Βωμός του ……. Διός υπάρχει στον Ελικώνα   - - - - - -

Έδωσε στον Ηρακλή το μανδύα                         - - - - -       

Πηγή που λούζονταν οι Μούσες                          - - - - - - - - -

Αδελφός του Ελικώνα                                         - - - - - - - - - -

Το ( ο) του Ελικώνα                                             - - - - -       

Κατοικούσαν στον Ελικώνα                                 - - - - - -   

Αυτή η θεά ήταν στο γάμο του Κάδμου               - - - - -

Βρίσκεται μέσα στη Μούσα (γράμμα)                  - - - - - 

 Οι απαντήσεις βρίσκονται στα κείμενα των αναρτήσεων: 

•  
•        Τι  είναι ηΕλληνική μυθολογία
•        Λιχαδονήσια
•        Ελικώνας

Ελικώνας: το μέγα και άγιο βουνό που βασίλευαν οι Μούσες

Ο Ελικώνας αποτελείται από  μια κεντρική οροσειρά στο νοτιοδυτικό τμήμα της Βοιωτίας κατά μήκος του Κορινθιακού κόλπου, με πολλά παρακλάδια οροσειρών, Έχει  μήκος 35 περίπου χιλιόμετρα και πλάτος 15 έως 20 χιλιόμετρα. Μια από τις κορυφές του είναι η κορυφή Ζαγαρά ή Μεγάλη Τσούκα (1512μ.) η οποία κατά την αρχαιότητα θεωρούταν ο καθαυτός Ελικώνας.

Στις ανατολικές πλαγιές του Ζαγαρά  βρίσκεται το Άλσος των Μουσών, όπου υπήρχε και ο βωμός του Ελικωνίου Διός.

Το όνομα Ελικών δόθηκε πιθανότατα από το σχήμα του που  παραπέμπει στο σχήμα της έλικας.

Ένας αρχαίος μύθος λέει πως πήρε το όνομά του από τον περίφημο υφαντουργό Ελικώνα, «υφαντή ποικίλων υφασμάτων». Ο Ελικώνας ήταν αυτός χάρισε στη θεά Αθηνά το αραχνοΰφαντο πέπλο που θα φορούσε στο γάμο της Αρμονίας και του Κάδμου, βασιλιά της Θήβας. Μετά το γάμο η Αθηνά κρέμασε το πέπλο σε « ευθυτενή δρυ », πάνω στο ιερό βουνό που τον ονόμασε Ελικώνα.

Κατά τη μυθολογία, ο Ελικώνας και ο Κιθαιρώνας ήταν αδέρφια. Ο πρώτος είχε χαρακτήρα πράο και καλό ενώ ο δεύτερος οξύθυμο και κακό. Στην προσπάθεια του Κιθαιρώνα να δολοφονήσει τον αδερφό. του γκρεμίζοντάς τον από ένα ψηλό βράχο, τα δυο αδέρφια σκοτώθηκαν μαζί. Οι θεοί τους μετέτρεψαν σε βουνά. Τον άπληστο Κιθαιρώνα καταδίκασαν να κατοικείται από τις Ερινύες ενώ στον Ελικώνα του χαρίστηκε να τον κατοικούν οι Μούσες και οι Νύμφες.

Η φήμη του Ελικώνα έφτασε στην αρχαιότητα στα πέρατα της οικουμένης, θεωρώντας τον την κατοικία των  Ελικωνιάδων Μουσών και το κέντρο της τέχνης και των επιστημών.

 Ο Ελικώνας καλύπτεται από δρυς, έλατα, βελανιδιές και είναι πλούσιο σε αυτόχθονα φυτά και θαυματουργά βότανα. Τα περισσότερα από αυτά αποτελούν αντίδοτο σε θανατηφόρα δηλητήρια που ήταν γνωστά εκείνη την εποχή.Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι στον Ελικώνα ούτε από τσίμπημα φιδιού δεν πεθαίνεις. 

  Στις πηγές του Ιπποκρήνη και Αγανίππη λούζονταν οι Μούσες. Από τον Ελικώνα πήγαζαν οι ποταμοί Ολμειός, και Περμησσός.