Δευτέρα 28 Μαρτίου 2016

Αναζητώντας τα αποστραγγιστικά έργα των Μινύων στην Κωπαΐδα



Την Κυριακή 3 Απριλίου 2016 το Μυθολογικό Εργαστήρι της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς θα πραγματοποιήσει τη 2η εκπαιδευτική επίσκεψή του σε αρχαιολογικούς χώρους τη Βοιωτίας. 
Γονείς και παιδιά θα ξεναγηθούν από την υπεύθυνη του Μυθολογικού Εργαστηρίου κ. Νιαβή Βασιλική στα αποστραγγιστικά και αντιπλημμυρικά έργα των Μινύων στη Κωπαϊδα. 

Το πρόγραμμα έχει ως εξής:

9.30 π.μ. συνάντηση και αναχώρηση από το 4ο Δημοτικό Σχολείο Λιβαδειάς  
1η στάση: Ορχομενός, στον τάφο - θησαυροφυλάκιο του  Μινύα, αρχαίο θέατρο ( ξενάγηση από τον εκπ/κό κ. Σπύρο Κόκκινο).
2η στάση : Κάστρο του Γλα - στο Κάστρο
3η στάση: Νέο Κόκκινο: Μεγάλη Καταβόθρα ή Σπηλιά του Ηρακλή
3η στάση: Καταβόθρα Μπίνια ( λίγο πιο έξω από το Νέο Κόκκινο, προς Λάρυμνα)
4η στάση: Κάστρο Λάρυμνας  (θα συζητηθεί επί τόπου αν θα πραγματοποιηθεί)

 Στην επιστροφή θα κάνουμε  μια μικρή στάση στο Στροβίκη για να δούμε τη Διώρυγα των Μινύων. 
Στη διασταύρωση για Παύλο θα πάρουμε το δρόμο  Πύργο Ορχομενό για να δούμε ένα μεγάλο μέρος της τεχνητής Διώρυγας των Μινύων.
Ώρα επιστροφής 2.30 – 300 μ.μ.
Η μετακίνηση θα γίνει με ΙΧ

Δηλώσεις συμμετοχής στο τηλ. της Βιβλιοθήκης 22610 89970 κ Ελένη Μίχου

Το κάστρο του Γλα στην Κωπαΐδα



Το Κάστρο του Γλα είναι από τα σημαντικότερα φρούρια – ακροπόλεις της αρχαιότητας. Η λέξη Γλα είναι παραφθορά του τουρκαλβανικού Κουλά που σημαίνει φρούριο.Σύμφωνα με τον Όμηρο εδώ βρισκόταν πολυστάφυλος Άρνη. 
Όταν η Κωπαΐδα ήταν λίμνη ο λόφος ήταν νησί. Το ύψος του λόφου κυμαίνεται από 20 έως 50μ. Η ακρόπολης του Γλα είναι επταπλάσια από αυτής των Μυκηνών και δεκαπλάσια της Τίρυνθας. Στα ριζά του λόφου υπάρχουν φυσικές καταβόθρες από όπου χανόταν το νερό της λίμνης. Σήμερα αυτές οι καταβόθρες είναι στάνες όπου οι κτηνοτρόφοι της περιοχής φυλάνε τα πρόβατα.
Ο λόφος είναι οχυρωμένες με κυκλώπεια τείχη πάχους 5,50 μ και συνολικό μήκος 3 χλμ. Ο αρχαιολόγος Θρεψιάδης ανακάλυψε στον περίβολο μια κατοικία ή ανάκτορο που ίσως να ανήκε στον ηγεμόνα ή στους αξιωματούχους του
βασιλιά του Ορχομενού, οι οποίοι φρόντιζαν για την καλή λειτουργία των αποστραγγιστικών και αντιπλημμυρικών έργων. Στο κεντρικό σημείο ήταν ένα συγκρότημα κτηρίων που ονομάζεται αγορά. Στα δωμάτια των κτιρίων βρέθηκαν πιθάρια με μεγάλες ποσότητες απανθρακωμένων σιτηρών. Αν και τα κτήρια της αγοράς προορίζονταν για αποθήκευση των αγροτικών προϊόντων, οι τοίχοι τους είχαν τοιχογραφίες.
Τα κτήριά τους καταστράφηκαν ξαφνικά από μια πυρκαγιά το 1200 π.Χ.                 

 Μετά την κατάρρευση των αποστραγγιστικών έργων και όταν η ακρόπολη αποκλείστηκε από τα νερά και πάλι της λίμνης ο λόφος του Γλα ή της αρχαίας Άρνης δεν ξανακατοικήθηκε.


Η κατστροφή των αποστραγγιστικών έργων των Μινύων στην Κωπαΐδα



Μετά την μεγάλη έκρηξη της Θήρας, το1630 π.Χ. ακολούθησαν σεισμοί που προκάλεσαν πολλές αναστατώσεις στον Μινωικό και εν γένει στον Ελλαδικό πολιτισμό, όπως και στο Μινυακό. Οι σεισμοί πιθανόν έφραξαν τις καταβόθρες και παραμελήθηκε πλέον η συντήρηση των έργων, καναλιών και αναχωμάτων.
Περί το 1200 π.Χ. η πεδιάδα είχε μετατραπεί σε μια τεράστια λίμνη κατακλύζοντας πόλεις, καλλιέργειες και κααστρέφοντας τα έργα των Μινυών. Στην Κλασσική και Ελληνιστική εποχή ήταν γνωστή η λίμνη για τα πελώρια χέλια της και τα καλάμια για την κατασκευή αυλών. Ο Στράβων τη χαρακτηρίζει ως «αμφίβιον φύσιν» με 66 πόλεις, μικρές και μεγάλες, γύρω της.   

Η εξαφάνιση των Μινυών και του πολιτισμού τους, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, συνδέεται με την καταστροφή των έργων τους από το Θηβαίο Ηρακλή. Οι Θηβαίοι δεν μπορούσαν πλέον να ανεχθούν την δόξα των Μινυών και τους έκαιγε η επιθυμία να αρπάξουν τα πλούτη τους. Πίστευαν ότι δε θα ήσαν σε θέση να αντιμετωπίσουν οι Ορχομένιοι με τα χρυσά σανδάλια το δυνατό τους στρατό.
Σε μια γιορτή του Ογχηστίου Απόλλωνα ο ηνίοχος που οδηγούσε το άρμα του Μενήκου πέταξε μια πέτρα και σκότωσε τον Κλύμενο, το βασιλιά του Ορχομενού. Ο Κλύμενος είχε τέσσερα παιδιά: τον Εργίνο, τον Τροφώνιο, τον Πύλεο και τον Αζέα.

Στο θρόνο του Ορχομενού ανέβηκε ο εικοσάχρονος γιος του ο Εργίνος, ο οποίος κήρυξε πόλεμο στους Θηβαίους και τους νίκησε. Τους υποχρέωσε να πληρώνουν κάθε χρόνο στην πόλη του Ορχομενού φόρο 100 βόδια για είκοσι χρόνια.

Όταν γύρισε ο Ηρακλής στη Θήβα, από τα ταξίδια του, συνάντησε τους ανθρώπους του Εργίνου, που είχαν πάει να εισπράξουν τους φόρους. Τους έπιασε, τους έδεσε τα χέρια πίσω από το λαιμό, τους έκοψε τις μύτες και τα αυτιά και τους έστειλε στον Εργίνο. Εκείνος βέβαια δεν κάθισε με σταυρωμένα τα χέρια, εξόπλισε στρατό και άρχισε τον πόλεμο με τους Θηβαίους.

Τότε ο Ηρακλής έφραξε με πέτρες και δέρματα ζώων την καταβόθρα που είχαν φτιάξει οι Μινύες στο Νέο Κόκκινο. Με το τέχνασμα αυτό ο Ηρακλής κατάφερε να καταστρέψει, σιγά σιγά όλα, τα αποξηραντικά έργα, που με τόση τέχνη είχε φτιάξει ο βασιλιάς Ορχομενός. Πιθανότατα το σφράγισμα του σπηλαίου, η υπερχείλιση και η πλημμύρα της πεδιάδας να έγινε γύρω στο 13ο αι. π.Χ

Σαν σημάδι αυτού του γεγονότος οι κάτοικοι του Νέου Κόκκινου δείχνουν τη Γροθιά του Ηρακλή στην οροφή της Μεγάλης Καταβόθρας καθώς και το κομμάτι που έπεσε και την έφραξε και που μπορεί κάποιος να το δει και σήμερα στην είσοδο.

Ο Ηρακλής θεωρείται ο μεγάλος υδραυλικός μηχανικός της εποχής του οποίου οι περισσότεροι άθλοι έχουν σχέση με υδραυλικά έργα, όπως η εκτροπή του Αχελώου, οι Στυμφαλίδες Όρνιθες στη λίμνη Στυμφαλία, στο Φενεό της Κορινθίας, οι στάβλοι του Αυγείου, η Λερναία Ύδρα στο Άργος κ. ά.



Η Βοηδρία - η τεχνιτή λίμνη των Μινύων



Στη μινυακή Κωπαϊδα δεν υπήρχε μόνον η μεγαλύτερη και μακρύτερη τεχνική υπόγεια σήραγγα της εποχής αλλά κι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της πρώιμης Ελλάδας, σύμφωνα με την έρευνα του Γερμανού καθηγητή Κνάους (Knauss).

Στο βορειοανατολικό όρμο της λεκάνης της Κωπαϊδας, κοντά στον Ορχομενό, είχε δημιουργηθεί πρόχωμα μήκους 1,3 χλμ., ύψους 2μ., στερεωμένο με τείχος, μεγάλη τεχνιτή λίμνη 12 κυβ. χιλμ. Με το αποθηκευμένο νερό που τροφοδοτούνταν όλο το χρόνο από τις πηγές του Μέλανα ποταμού βελτιώνοταν τα χαμηλότερα στρώματα νερού στη μεγάλη διώρυγα, που εξυπηρετούσε κατά κύριο λόγο την ύδρευση των οικισμών και των καλλιργειών, στα βορειοανατολικά της Κωπαϊδας και η διώρυγα συνέχιζε να χρησιμοποιείται ως ποτάμια οδός.


Σύμφωνα με το Θεόφραστο, τον μαγάλο φυσιοδίφη του 4ου αι. π.χ., η λίμνη θα μπορούσε να είναι η Βοηδρία. Στη λίμνη ευδοκιμούσαν θρεπτικά υδρόβια φυτά και καλαμιές, από τις οποίες κατασκευάζαν αυλούς. Είναι μάλιστα πιθανόν, η λίμνη να προσφερόταν και για ιχθυοκαλλιέργειες.