Η Λαμπρή - Παιδική Λέσχη Ανάγνωσης

 Την Παρασκευή 31 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε η 6η συνάντηση της Παιδικής Λέσχης Ανάγνωσης στη Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς. Θέμα της συνάντησής μας η Λάμπρή και τα έθιμά της. Διαβάσαμε το ποίημα του ποιητή Σπεράντζα Στέλιου" Η Λαμπρή". Συζητήσαμε για τα έθιμα της Μεγάλης Βδομάδας και της Λαμπρής.  Τραγουδήσαμε τα κάλαντα του Λαζάτου και προχωρήσαμε πίσω στο χρόνο και ανακαλύψαμε το Πάσχα των αρχαίων Ελλήνων, " Τα Αδώνια", μια γιορτή της Άνοιξης που πολλά από τα έθιμά της έχουν περάσει στο χριστιανικό Πάσχα.

Το Πάσχα όπως και τα Αδώνια είναι  μια γιορτή που συμβολίζει  την αναγέννηση της φύσης. μετά από το χειμώνα έρχεται η άνοιξη και η φύση αναγεννάται. 

Η Λαμπρή

Νάτην η λαμπρή με τα λουλούδια.
κόψετε παιδιά την πασχαλιά
κι όλα με χαρές και με τραγούδια
τρέξετε ν᾿ αλλάξωμε φιλιά.
Σήμαντρα γλυκά βαρούν ακόμα
και μοσχοβολούν οι εκκλησιές,
μόσχος τα φιλιά στο κάθε στόμα,
τα φιλιά της άνοιξης δροσιές.
Πάμε να στρωθούμε στο χορτάρι
και τ᾿ αρνί μας ψήνεται σιγά.
Και με της Ανάστασης τη χάρη
φέρτε να τσουγκρίσουμε τ᾿ αυγά.

Σπεράντσας 

Πασχαλινά έθιμα:

• 
  

    Στολίζουμε τον  Επιτάφιο,  φτιάχνουμε κουλούρια, βάφουμε κόκκινα τα  αυγά, ψήνουμε αρνιά κ.ά.

  
  

    Τα αερόστατα του Λεωνιδίου το βράδυ στην Ανάσταση

  
  

    Οι κερκυραϊκοί μπότηδες.  Ρίχνουν πήλινα κανάτια από τα μπαλκόνια το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου.

  
  

    Ρουκετομανία στο Βροντάδο το βράδυ της Ανάστασης.
  
  
  Ο Ζαφείρης στην Ήπειρο: στην  Ήπειρο την Κυριακή του Πάσχα, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της άνοιξης αναβιώνει το έθιμο του Ζαφείρη, ένα παιδικό παιχνίδι στο οποίο ένα παιδί υποδύεται τον Ζαφείρη και παριστάνει το νεκρό, ενώ τα υπόλοιπα μαζεύουν λουλούδια και τον στολίζουν, ενώ παράλληλα τον μοιρολογούν κρατώντας καλάμια αντί για λαμπάδες. Αφού τελειώσει το μοιρολόι, όλα τα παιδιά μαζί φωνάζουν «Σήκου Ζαφείρη, Σήκου!» και ο «νεκρός» ανασταίνεται από το στολισμένο με λουλούδια κρεβάτι του και κυνηγά φωνάζοντας και γελώντας τα υπόλοιπα πιτσιρίκια. Αυτός που θα πιάσει ο Ζαφείρης, γίνεται την επόμενη χρονιά «νεκρός».
    Το κάψιμο του Ιούδα. Τη  Μεγάλη Πέμπτη τα παιδιά να φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο καίνε  την επομένη ημέρα στον Επιτάφιο.
    Ο σαϊτοπόλεμος της Καλαμάτας. Χάρτινοι σωλήνες με μπαρούτι.

• 
  
  Το Σάββατο του Λαζάρου τα κορίτσια,  οι λεγόμενες «Λαζαρίνες,  τραγουδούν τα κάλαντα του Λαζάρου. Από την προηγούμενη ημέρα έχουν συλλέξει άνθη και με αυτά έχουν στολίσει καλαθάκια με τα οποία γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν: 
  
  

                                   Πού ’σαι Λάζαρε

Πού ’σαι Λάζαρε, πού είναι η φωνή σου

που σε γύρευε η μάνα κι η αδερφή σου.

– Ήμουνα στη γη, στη γη βαθιά χωμένος

κι από τους εχθρούς, εχθρούς βαλαντωμένο

     Βάγια, βάγια των βαγιών, 

τρώνε ψάρια, τον κολιόν.        

     και την άλλη Κυριακή, ψήνουν το παχύ αρνί.

Τα Αδώνια- το Πάσχα των αρχαίων

Την άνοιξη στην αρχαία Αθήνα γιορτάζονταν τα Αδώνια προς τιμή του Άδωνη και της θεάς Αφροδίτης. Η γιορτή κρατούσε 2 μέρες.

Η πρώτη μέρα ήταν πένθιμη.  Μαυροφορεμένες  γυναίκες τοποθετούσαν σε νεκρική κλίνη  (κρεβάτι) ένα ξύλινο ομοίωμα (ξόανο) του Αδώνη και το στόλιζαν με άνθη και κλαδιά αειθαλών δέντρων και  θρηνούσαν τον νεκρό θεό. 

Έπειτα ακολουθούσε η περιφορά του ομοιώματος του πεθαμένου Θεού, από το σπίτι  προς τον χώρο ταφής του. Στην πομπή προπορεύονταν οι άντρες και ακολουθούσαν οι γυναίκες, οι αναμμένοι πυρσοί και τα κεριά προσέδιδαν σε αυτήν την επιβλητική πομπή μια ιδιαίτερα κατανυκτική ατμόσφαιρα. Εκτός από τους δαυλούς κρατούσαν τους   «Κήπους του Άδωνη», πήλινα  αγγεία με φυτρωμένους σπόρους, συνήθως σίτου, μαρουλιού, μάραθου.

Με το στολισμό των φυτών αυτών δινόταν η εντύπωση τεχνητών κήπων γι αυτό και  τα αγγεία ονομάζονταν «κήποι του Άδωνη». Μέσα στους «κήπους» - αγγεία- τοποθετούσαν μικρά αγάλματα του Έρωτα, ομοιώματα πτηνών και γλυκίσματα.

Τραγουδούσαν πένθιμους  ύμνους   κατά την διαδρομή με την συνοδεία αυλού. Όταν έφταναν στον υποτιθέμενο χώρο ταφής, έθαβαν το ομοίωμα και  στο τέλος ακολουθούσε ο τελετουργικός κυκλικός χορός των γυναικών γύρω από τον τάφο. 

Τέλος τους  κήπους του Άδωνη και τα ομοιώματα μετά την περιφορά τα έριχναν είτε στη θάλασσα είτε στην πηγή είτε στον ποταμό (ανάλογα με τι υπήρχε). Η γιορτή τέλειωνε με θυσίες αγριόχοιρων. Οι εκδηλώσεις αυτής της ημέρας μας θυμίζουν τη Μεγάλη Παρασκευή με τον Επιτάφιο.

Η επόμενη ημέρα των Αδωνίων ήταν χαρμοσύνη. Εκεί εόρταζαν την ανάσταση, την αναγέννηση του Άδωνη με χορούς και γέλια, και συνέτρωγαν με πλούσια γεύματα που προέρχονταν από τις καθιερωμένες θυσίες.