Ο μύθος του κατακλυσμού του Δευκαλίωνα

Σύμφωνα με  έναν μύθο, την εποχή που στη Θεσσαλία βασίλευε ο Δευκαλίωνας, ο Δίας αποφάσισε να καταστρέψει όλη την γενιά των ανθρώπων που ήταν διεφθαρμένη, με εξαίρεση τον δίκαιο βασιλέα και την γυναίκα του την Πύρρα.

Ο Δευκαλίωνας λοιπόν μετά από συμβουλή του πατέρα του, Προμηθέα, κατασκεύασε ένα πλοίο συγκέντρωσε τα απαραίτητα εφόδια για την επιβίωση τους και επιβιβάστηκε στο πλοιάριο μαζί με την γυναίκα του. Στο μεταξύ ο Δίας ανοίγει τους καταρράκτες του Ουρανού και το έδαφος της Ελλάδας γεμίζει με νερό και οι άνθρωποι χάνονται.
 Για εννέα μέρες και εννέα νύχτες το βασιλικό ζευγάρι περιφέρεται από τα νερά μέσα στο πλοιάριο. Την δέκατη όμως ημέρα προσάραξε στο όρος Όθρυς ή κατά άλλη εκδοχή στον Παρνασσό ή στον Άθω.

 Εκεί όταν οι βροχές σταμάτησαν και τα νερά υποχώρησαν ο Δευκαλίων και η Πύρρα κατέβηκαν στην ξηρά και το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν θυσία στον Φύξιο Δία (προστάτης των φυγάδων). Ο Δίας έστειλε στο θεοσεβή Δευκαλίωνα τον Ερμή για να τους ρωτήσει ποια ήταν η πρώτη τους ευχή, την οποία και ο θεός θα πραγματοποιούσε.  Και η πρώτη ευχή του Δευκαλίωνα και της Πύρρας δεν ήταν άλλη από το να δώσει και πάλι ζωή ο Δίας στο ανθρώπινο γένος. 

Ο θεούς  τους έδωσε την πιο κάτω εντολή: αν ήθελαν να φέρουν στη ζωή νέους ανθρώπους θα έπρεπε να καλύψουν τα πρόσωπά τους και να ρίχνουν πίσω από την πλάτη τους τα οστά της μητέρας τους. Εκείνοι κατάλαβαν τι έλεγε η εντολή  και αμέσως άρχισαν να πετάνε πέτρες πίσω από την πλάτη τους, αφού αυτές προέρχονταν από τα σπλάχνα της μάνας Γης. 

 Οι πέτρες που πετούσε ο Δευκαλίωνας μεταμορφώνονταν σε άνδρες και αυτές που πετούσε η Πύρρα μεταμορφώνονταν σε γυναίκες. Αυτοί που γεννήθηκαν από τις πέτρες, λάας στα αρχαία Ελληνικά, είναι ο λαός. Εξακολουθούμε ακόμα και σήμερα να χρησιμοποιούμε ως α΄ συνθετικό τη λέξη λάας, όπως στη λέξη λατομείο.

Όμως ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα γέννησαν και δικά τους παιδιά: τον Έλληνα, τον Αμφικτύωνα, την Πρωτογένεια, τη Μελάνθεια, τη Θυία και την Πανδώρα. Ο Έλληνας ίδρυσε μια πόλη, την Ελλάδα, στο οροπέδιο του Δομοκού. Ο Αμφικτύων κυβέρνησε την Αθήνα μετά τον Κραναό. Από τον Έλληνα η χώρα μας αργότερα ονομάστηκε Ελλάδα και οι κάτοικοί της Έλληνες. Παιδιά του Έλληνα και της νύμφης Ορθηίδας είναι ο Δώρος, ο Ξούθος και ο Αίολος, που ήταν και οι πρώτοι αρχηγοί των Ελλήνων.

Ο Ξούθος βασίλεψε στην Πελοπόννησο και έκανε δυο γιους τον Αχαιό και τον Ίωνα.  Ο Αίολος βασίλεψε στη Θεσσαλία και οι κάτοικοί της ονομάστηκαν Αιολείς. Ο Δώρος και οι απόγονοί του ονομάστηκαν Δωριείς και εγκαταστάθηκαν στις περιοχές ανατολικά του Παρνασσού.

Ερμηνεία του μύθου

Μια ερμηνεία του μύθου με βάση παλαιογεωγραφικούς χάρτες, είναι ότι οι προϊστορικοί κάτοικοι της τότε πεδιάδας του Σπερχειού, περιοχή που βρίσκεται σήμερα κάτω από τη θάλασσα, αναγκάστηκαν λόγω της συνεχούς ανόδου της στάθμης της θάλασσας, να κατοικήσουν σε ψηλότερες περιοχές και οροπέδια, όπως στο οροπέδιο της Όρθυος όπου υπήρχε νερό από τη  λίμνη Ξυνιάδα και τον ποταμό Ενιπέα. Εκεί δίπλα στον Ενιπέα  σύμφωνα με κάποιες περιγραφές τοποθετείται η πόλη « Ελλάς» που ίδρυσε ο ‘Ελλην.