Τα Ήθη και Έθιμα του Δωδεκάμερου στη Λιβαδειά και αλλού... στο πέρασμα των χρόνων

Την Παρασκευή στις 12 Δεκεμβρίου 2014 στη Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς, σε εορταστικό περιβάλλον, τραγουδήσαμε κάλαντα από διάφορα μέρη της χώρας μας συνοδεία μουσικών οργάνων, λαούτο, κιθάρα και φλογέρα, με τους μουσικούς Γιώργο Πούλο, Τάκη Γεωργίου και Χρήστο Μιχάλη, και μιλήσαμε για τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στη Λιβαδειά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.

Η κ. Πόπη Καθάριου αναφέρθηκε στα έθιμα της Λιβαδειάς, πηγαίνοντάς μας πίσω πολλά χρόνια, αλλά και στις προετοιμασίες που γίνονταν από τους νοικοκυραίους, για να γιορτάσουν αυτές τις ξεχωριστές μέρες, από το καθάρισμα και στόλισμα του σπιτιού, το μαγείρεμα μέχρι και την κατασκευή των γλυκών και τη διασκέδαση.

Πολλές από τις παραδόσεις που συνδέονται με το Δωδεκαήμερο, όπως ανταλλαγή δώρων, κάλαντα, χριστουγεννιάτικο δένδρο, ρουγκατσάρια, κλπ, έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα κάλαντα.

Πίσω από τα κάλαντα κρύβεται ένα αρχαίο ελληνικό έθιμο με το όνομα Ειρεσιώνη. Τα παιδιά γύριζαν από σπίτι σε σπίτι κρατώντας ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης στολισμένο με ξηρούς καρπούς σύκα, κάστανα, καρύδια, λουλούδια, καμπανάκια κόκκινο και άσπρο νήμα ( είρος= έριον= ειρεσιώνη) και έλεγαν τα κάλαντα, το φθινόπωρο για να ευχαριστήσουν τους θεούς για τη σοδειά που είχαν τη χρονιά που πέρασε και την άνοιξη για να παρακαλέσουν να έχουν καλή σοδειά τη καινούρια χρονιά. Όταν επέστρεφαν σπίτι κρεμούσαν την Ειρεσιώνη στην εξώπορτά τους και έμενε εκεί μέχρι την επόμενη χρονιά που θα τοποθετούσαν την καινούρια και θα έκαιγαν την παλιά.

Αναφερθήκαμε στα έθιμα που αναφέρονται στα δαιμόνια του δωδεκαημέρου, που για τους αρχαίους Έλληνες ήταν οι ψυχές που κατοικούσαν στον Άδη και οι οποίες τη γιορτή των Ανθεστηρίων ανέβαιναν στη γη και ενοχλούσαν τους ανθρώπους, κάτι ανάλογο με αυτά που κάνουν οι Καλικάτζαροι, όταν σταματούν το πριόνισμα του δέντρου της γης, και ανεβαίνουν στον απάνω κόσμο. Κλείσαμε τη συνάντησή σας με ευχές για καλές γιορτές και ευτυχισμένο το 2015.
Υπεύθυνη του προγράμματος η εκπαιδευτικός Νιαβή Βασιλική.